MS

Multiple sclerose betekent dat er verharde plekken zijn in het centrale zenuwstelsel. Op deze plekken zijn de cellen van het zenuwstelsel aangetast. Hierdoor ontstaan stoornissen in de zenuwgeleiding. De woorden multiple sclerose betekenen: ‘meerdere verhardingen’ (multiple = meervoudig; sclero = hard). De verhardingen ontstaan op meerdere plaatsen, op meerdere momenten in het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De harde plekken heten ‘plaques’. De harde plekken zijn het gevolg van ontstekingen in het lichaam. In de ontstekingen (de ontstekingshaarden) zijn witte bloedcellen aanwezig die de zenuwbanen aantasten. In een later stadium worden dit littekens (de harde plekken).

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel bestaat uit drie onderdelen: hersenen, ruggenmerg en zenuwen. De zenuwcellen vormen verbindingen in andere delen van de hersenen en met zenuwcellen in het ruggenmerg. Cellen in het ruggenmerg hebben uitlopers naar andere delen van het lichaam. MS tast de zenuwen buiten het ruggenmerg en de hersenen niet aan. De hersenen en het ruggenmerg vormen samen het centrale zenuwstelsel. Hierin ontstaan de verharde plekken. Door die verharde plekken werkt het centrale zenuwstelsel niet goed meer. Daardoor ontstaan allerlei klachten zoals verlammingen en stoornissen van het gevoel.

Mogelijke oorzaken

De precieze oorzaak van MS is onbekend. Op dit moment vermoeden wetenschappers dat MS een auto-immuunziekte is. Dat betekent dat het afweersysteem de eigen zenuwcellen aanvalt, waardoor deze beschadigd raken. De oorzaak hiervan is onbekend, maar het vermoeden bestaat dat het gaat om een combinatie van oorzaken. Bijvoorbeeld: een infectie met een virus, een erfelijke aanleg en een stoornis van het afweersysteem. Hiervoor zijn echter geen harde bewijzen.

Multiple sclerose

Multiple sclerose (MS) komt relatief veel voor en kan een grote impact hebben op nagenoeg alle facetten van het menselijk functioneren. De ziekte kent veelal een onvoorspelbaar beloop en is helaas niet te genezen. Het verloop van de ziekte kan ten dele beïnvloed worden, onder andere door het gebruik van bepaalde medicatie. Hierbij is het van belang dat de juiste medicatie op het juiste moment gegeven wordt. Naast diagnose en behandeling is het van groot belang dat er een goede multidisciplinaire begeleiding ingeschakeld kan worden als dat nodig is. Doordat MS een effect kan hebben op bijna alle aspecten van het menselijk leven kan het noodzakelijk zijn dat diverse zorgverleners ingeschakeld gaan worden. Denk hierbij aan de fysiotherapeut en ergotherapeut, maar ook aan bijvoorbeeld de uroloog en psycholoog. Al deze zorgverleners moeten niet alleen deskundig zijn op hun vakgebied en op MS, maar ze moeten ook goed als team samen met de patiënt en diens naasten kunnen werken. MS is een chronische ziekte, een ziekte die nooit overgaat. Daarom is het belangrijk dat de patiënt zelf leert wat deze ziekte is, wat de gevolgen zijn, hoe klachten en symptomen te verlichten zijn en welke zorgverleners ingeschakeld kunnen worden als het nodig is. Eigen regie, eigen zeggenschap.

MS en Fysiotherapie

Het is ondanks uw klachten goed om regelmatig in beweging te blijven, een fysiotherapeut kan u daarbij helpen. Door fysiotherapie bij MS zult u zich fitter en gezonder voelen. Daarnaast gaat het verlies van spierfuncties minder snel achteruit. Fysiotherapie bij MS bestaat meestal uit voorlichting en oefentherapie. Als u (tijdelijk of voortdurend) gebonden bent aan een rolstoel of het bed, kunnen andere behandelingen helpen klachten te beperken.

Wat doet een fysiotherapeut bij MS?

We hebben het al eerder gehad over dagelijkse beweging die belangrijk is voor een goede gezondheid. Dat geldt ook voor mensen met MS. Beweging zorgt er voor dat uw lichamelijke en geestelijke gezondheid er op vooruit gaat. Het kan de gevolgen van MS niet tegenhouden maar wel beperken. MS patiënten die regelmatig bewegen, voelen zich over het algemeen beter dan mensen die dat niet doen.

Dagelijks bewegen kan een uitdaging zijn, zeker wanneer u gehinderd wordt door uw klachten. Wij als fysiotherapeuten kunnen u dan helpen. Wij geven advies over geschikte manieren of actief te blijven op een manier die bij uw klachten past. De behandeling bestaat meestal uit voorlichting en oefentherapie. Bij oefentherapie doet u oefeningen waarbij u die handelingen verricht waarmee u veel moeite hebt. Als u (tijdelijk of voortdurend) gebonden bent aan een rolstoel of het bed, kunnen andere behandelingen op u van toepassing zijn. Ze zijn bedoeld om de problemen als gevolg van MS zo klein mogelijk te houden. Hieronder vindt u een overzicht.

Stijfheid van spieren bestrijden

Heeft u regelmatig last van stijve (spastische) spieren dan kunnen wij u advies geven. De fysiotherapeut kan u adviseren over een goede houding om te zitten of liggen.

Hij of zij kan u bijvoorbeeld adviseren over goede houdingen om te liggen of zitten. Als voorbereiding op de oefeningen kunt u (eventueel samen met de fysiotherapeut) uw spieren rekken, waardoor deze zich ontspannen. Ook kou (via baden of ijs) of soms juist warmte op de spieren kan een ontspannend effect hebben.

Spieren en gewrichten in beweging houden

Op het moment dat u lang is dezelfde houding ligt of zit kunnen spieren verkorten en gewrichten verstijven en uiteindelijk vast komen te zitten (contracturen). Bijvoorbeeld door perioden van bedrust, spierstijfheid of als u in een rolstoel zit. Hoe langer u te weinig beweegt, hoe stijver uw gewrichten worden en hoe langer het duurt om ze soepel te maken. Ook als u lang in bed ligt, is het nuttig regelmatig te bewegen. Gewrichten worden minder stijf door te bewegen. De fysiotherapeut beweegt voorzichtig de gewrichten en rekt de spieren (eventueel met uw hulp).

Spierkracht onderhouden

Voor dit doel bestaat er oefentherapie die bedoeld is voor spieren die niet meer vanzelf gebruikt worden. Dat kan komen door spierzwakte of door te weinig beweging. Ook zijn er oefeningen die de bedoeling hebben uw mogelijkheden te verbeteren, zodat u niet of nauwelijks achteruitgaat. Wij kunnen u aanwijzingen geven bij het uitvoeren van oefeningen maar wij kunnen u ook speciale oefeningen voor thuis meegeven.

Zelfstandigheid  bevorderen met fysiotherapie

Fysiotherapie kan helpen bij het bevorderen van dagelijkse handelingen zoals eten, aankleden en wassen. Een fysiotherapeut kan helpen deze dagelijkse bezigheden op een andere manier te doe. Er wordt aangeleerd om andere spieren of hulpmiddelen te gebruiken.

Een goede ademhaling houden of verbeteren

Als u lang in bed verblijft of in een rolstoel zit, wordt het moeilijker om ‘door te ademen’ (diep ademhalen waarbij de longen voldoende worden gebruikt). Daardoor kan zich slijm ophopen in de longen. Dit vergroot de kans op een longontsteking. De fysiotherapeut leert u niet alleen ademhalingsoefeningen, maar advisee­rt ook over een goede houding in bed. Hierdoor kan het slijm en vocht dat zich in de longen bevindt, door de zwaartekracht naar de keelholte zakken. Daarna kan het worden opgehoest. U wordt bij­gestaan om het slijm op te hoesten en leert ademtechnieken om zelf het slijm uit de longen naar de keelholte te krijgen. De ademhalingsoefeningen en technieken kunnen ondersteund worden door de zogenaa­mde houdingsdrainage. Hiermee kan door speciale houdingen het s­lijm naar de keelholte vloeien.

Waarschuwing: vermoeidheid

Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij MS. Overmatige inspanning met grote vermoeidheid zou MS kunnen verergeren. Vandaar dat een fysiotherapeutische behandeling nooit extreem vermoeiend mag zijn. Wanneer dat toch zo is en de fysiotherapeut het niet merkt, vertel het dan! Het verdient de voorkeur dat de fysiotherapeut die u behandelt kennis heeft van MS en ervaring heeft in de begeleiding van mensen met MS. Vraag uw fysiotherapeut hiernaar.

Fysiotherapie bij MS: Hoe lang duurt een behandeling?

Als de MS stabiel is en u hebt klachten, kan een behandeling een aantal weken of maanden duren. De fysiotherapeut kan u dan bijvoorbeeld helpen beter te gaan lopen. Het is meestal niet nodig om voortdurend onder behandeling te zijn. U kunt zelf ook het nodige doen, bijvoorbeeld met een oefenschema voor thuis. De behandeling kan beperkt zijn in een periode waarin uw MS-klachten verergeren. Wanneer u bijvoorbeeld bedrust voorgeschreven krijgt, kan de fysiotherapeut één of meer keren per week uw spieren en gewrichten soepel houden. Als u aan bed of een rolstoel gebonden bent, kan de fysiotherapeut u ook thuis behandelen.